Ciekawostki historyczne

Nasielsk jest maleńkim miasteczkiem, „zagubionym” w wielkim świecie. Miały tu jednak miejsce wielkie wydarzenia historyczne, nawet o europejskim znaczeniu. W historię miasta wpisało się wielu ważnych ludzi. Byli tutaj cesarze, królowie, książęta, prezydenci, premierzy. Ich pobyt w Nasielsku został odnotowany w wielu różnych materiałach źródłowych.

Najbardziej znani to:

Król Władysław Jagiełło. O jego pobycie w Nasielsku wspomina kronikarz informując w swym zapisie, że król przemieszczając się z Krakowa do Wilna drogę od Nasielska do Kolna pokonywał zazwyczaj w ciągu dwóch dni. W opisywanej jednak podróży trasę tę orszak królewski pokonał w ciągu jednego dnia.

Królewicz Konstanty Sobieski, syn Jana III Sobieskiego. Do Nasielska przywiodła go miłość do pięknej Marii Wesslówny, spokrewnionej z właścicielami Nasielska Wesslamy. Królewiczowa, bo ostatecznie, mimo sprzeciwu matki Konstantego, królowej Marysieńki, doszło do małżeństwa jej syna z Marią Wesslówną w Nasielsku przebywała sporadycznie. Pobyt królewicza w naszym miasteczku u Marii Wesslówny został odnotowany przez dziejopisów.

Cesarz Francuzów Napoleon Bonaparte. W przypadku Napoleona znamy nawet dokładnie dzień, w którym przebywał w Nasielsku. Miało to miejsce 24 grudnia 24 grudnia 1806 roku. Jak długo przebywał. Tego nie wiemy. Było to jednak tylko kilka godzin. Do Nasielska przybył późnym popołudniem, a już bardzo wczesnym rankiem dnia następnego wyruszył w kierunku Łopacina. Gdzie w Nasielsku zatrzymał się Wielki Napoleon nie jest wiadome. Być może zatrzymał się nawet nie w samym miasteczku, lecz w dworku lub karczmie na jego obrzeżach. Natomiast pisanie, że w Nasielsku spożył wieczerzę wigilijną jest sporym nadużyciem. I z pewnością miejscem krótkiego nocnego odpoczynku nie była to plebania.   

Cesarz Niemiec Wilhelm II. Jego pobyt w Nasielsku miał miejsce w czasie I wojny światowej w sierpniu 1915 roku. Odnotowała to zarówno polska jak i niemiecka prasa. Możemy tam wyczytać, co sprowadziło Cesarza do Nasielska i to, że w czasie pobytu w miasteczku przemaszerowały (przedefilowały) przed nim niemieckie oddziały i tu, w Nasielsku, kilku żołnierzy niemieckich otrzymało z rąk Cesarza żelazne krzyże.

Wincenty Witos – premier, gen. Józef Haller – dowódca Frontu Północnego, gen. Władysław Sikorski – dowódca V Armii. Ich pobyt w Nasielsku związany był z bitwą warszawską 1920r.. Krótko przebywali w Nasielsku 19 sierpnia 1920, tuż po bitwie nad Wkrą. Na rynku przemaszerowały przed nimi oddziały polskie idące na front. W czasie tego, swoistego rodzaju przeglądu wojsk, najdzielniejsi żołnierze otrzymali odznaczenia bojowe

Bronisław Komorowski – prezydent RP. W Nasielsku przebywał tylko kilka godzin w czasie kampanii wyborczej do Sejmu RP (wrzesień 2005r). W gronie kilku osób siedział skromnie na ławeczce przy nasielskim Liceum i rozmawiał o przeszłości Nasielska. Tego dnia przy Liceum odbywała się impreza o nazwie  Słowiański wiec. Ze względów proceduralnych, nie pojawił się oficjalnie na wiecu. W czasie jego pobytu w Nasielska nad miastem latał samolot z banerem, na którym był napis: Bronisław Komorowski.   

Opracował: Andrzej Zawadzki

Ciekawostki historyczne, Czy wiesz że...

• w dokumencie z 1065 roku Nasielsk występuje obok takich grodów, jak: Grudusk, Zakroczym, Serock, Rypin, Stupsk, Ciechanów, Wyszogród i Pułtusk.
• pierwsi znani z imienia plebani nasielscy to Wojsław (1324 r.) oraz Bartek (1344 r.).
• prawa miejskie Nasielsk posiada już od ponad sześciu wieków
• rycerz Jakusz (Jakub) z Radzanowa, zwany Białym, któremu w 1386 roku książę Janusz I darował miasto, pochodził z rodu Prawdziców (od niego toteż wywodzi się herb Nasielska – „Prawdzic”) i po otrzymaniu Nasielska zaczął pisać się jako Jakusz Biały z Nasielska; w XV wieku został on kasztelanem ciechanowskim.
• pierwszym znanym nam z imienia nauczycielem w Nasielsku był w 1476 roku Szczepan z Czajkowa.
• w 1532 roku król Zygmunt I Stary ustanowił w Nasielsku targ tygodniowy, który miał się on odbywać w każdy poniedziałek (później przeniesiony na niedzielę, a następnie dodano drugi targ – w środę) oraz 3 doroczne jarmarki, wyznaczone na św. Wojciecha, św. Jakuba Apostoła i św. Barbarę. Obecnie targi nie odbywają się w dni ustalone historycznie, gdyż mają one miejsce w każdy wtorek i piątek na ul. Młynarskiej
• w 1837 roku wprowadzono w Nasielsku pierwsze latarnie uliczne.
• w 1844 roku odkryto srebrny skarb wczesnośredniowieczny, świadczący o udziale Nasielska także w handlu międzynarodowym; nie zachowały się informacje o wielkości tego skarbu.
• w 1847 roku Żydzi broniąc się przed monopolizacją wyrobu wódki w rękach właścicieli feudalnych miasta, zbuntowali się, pobili strażników miejskich i domagali się zniesienia ograniczeń w produkcji wódki, co spowodowało wezwanie wojska w celu zaprowadzenia porządku – w aktach wypadek ten zanotowano jako tzw. „bunt starozakonnych”.
• jak czytamy w opisie z 1847 roku, zawartym w księdze hipotecznej miasta Nasielska, odnośnie powierzchni miasta „Miasto Nasielsk ma ogólnej rozległości: włók 24, morgów 21, prętów 171”.
• w 1885 roku w Nasielsku było 229 domów (w tym 16 murowanych), 9 garbarni, fabryka octu, 2 młyny wodne przy grobli, 2 wiatraki, 9 zdunów i 121 szewców.
• główną osią komunikacyjną Nasielska była droga prowadząca z Serocka do Nowego Miasta; obecnie jest to również główny trakt komunikacyjny – tworzy go ciąg ulic: Warszawska, Kilińskiego, Kościuszki i Płońska.
• w dniu 4 lutego 1905 roku chłopi w gminie Nasielsk zażądali wprowadzenia jako urzędowego języka polskiego w gminie i odmówili podpisania protokołu zebrania, gdyż wójt nie zgodził się napisać go po polsku; było to pierwsze wystąpienie w powiecie pułtuskim w ramach rewolucji 1905 roku.
• obecny kościół przy parafii św. Wojciecha, z początku XX wieku, projektował i budował inż. Józef Pius Dziekoński, znany budowniczy wielu kościołów na Mazowszu i w Polsce (np. katedra św. Floriana diecezji warszawsko-praskiej, kościół farny w Białymstoku).
• w 1927 roku otwarto w Nasielsku średnią szkołę handlową.
• w 1937 roku miał miejsce strajk w nasielskiej fabryce guzików – fabryka ta zaspokajała potrzeby krajowe, jak również produkty były wysyłane za granicę.
• do jesieni 1940 roku siedzibą gminy była wieś Chrcynno, później Niemcy przenieśli ją do miasta Nasielska.
• w dniu 10 kwietnia 1940 roku aresztowany i wywieziony do obozu został Feliks Rostkowski, długoletni burmistrz Nasielska (jako jeden z nielicznych przeżył obóz i powrócił do Nasielska).
• w latach 1941-1943 w Nasielsku w domu piętrowym z podwórzem o powierzchni 1.500 m2 przy ul. Berka Joselewicza.
• (obecnie ul. Starzyńskiego – teren byłej mleczarni i teren Liceum Ogólnokształcącego) znajdował się obóz pracy nie istniejący w niemieckim wykazie obozów pracy.
• tajne nauczanie we wsi Ruszkowo gm. Nasielsk w czasie wojny prowadziła Maria Sienkiewicz, siostrzenica Henryka Sienkiewicza (zmarła ona pod koniec okupacji i została pochowana na cmentarzu w Cieksynie gm. Nasielsk).
• straty osobowe miasta i gminy Nasielsk w czasie hitlerowskiej okupacji wyniosły 6650 osób, tj. 35% ogółu ludności.