Dawne nazwy miasta Nasielska używane w dokumentach:
Nasilzco, Nosidlsk, Nosylsk, Nosydlsk, Nosielsk, Nosselia, Nosidlsko, Nasidlsko, Nosilsko, Nasilsko, Nasylsco.
Nasilzco, Nosidlsk, Nosylsk, Nosydlsk, Nosielsk, Nosselia, Nosidlsko, Nasidlsko, Nosilsko, Nasilsko, Nasylsco.
Najważniejsze daty z historii Nasielska:
1065 r. – pierwsza wzmianka o grodzie, położonym w pobliżu osady targowej Nosidlsk, zawarta w tzw. „Falsyfikacie mogileńskim”, wystawionym przez króla Bolesława Śmiałego dla wielkopolskiego opactwa benedyktyńskiego w Mogilnie, z którego wynika, iż nasielski zespół osadniczy pełnił funkcję obronną oraz stanowił centrum administracyjne i handlowe.
1155 r. – dokument, spisany w kancelarii Bolesława Kędzierzawego świadczący o istnieniu warowni w Nasielsku – władca nadaje nim część Nasielska (Nową Wieś) klasztorowi w Czerwińsku.
1232 r. – dokument wydany przez papieża Grzegorza IX potwierdza swobody nadane kościołowi w Płocku przez księcia mazowieckiego Konrada.
1257 r. – książę mazowiecki Siemowit I przekazuje 1/3 grodu (tzw. wieś kościelną – wieś Koski graniczącą z polami nasielskiego grodu) na własność klasztorowi w Czerwińsku.
1297 r. – z tego roku pochodzi wiadomość o istnieniu kasztelana nasielskiego, którym był „comes Thomas castellanus de Nosylk”; jest to pierwszy dokument mówiący o istnieniu kasztelanii nasielskiej, czyli przedstawicielstwa władzy monarszej.
11 listopada 1386 r. – książę mazowiecki Janusz I nadaje pozostałą część miasta książęcego Nasielska (2/3 Nasielska) – civitas Nostra Nosielsko, na własność swemu ulubionemu rycerzowi Jakuszowi (Jakubowi) z Radzanowa, zwanemu Białym. Przeniesieniu własności towarzyszy nadanie mu tzw. prawa miejskiego chełmińskiego. W rękach tej rodziny Nasielsk pozostaje do roku 1647.
1440 r. – pożar miasta i drewnianego kościoła.
1445 r. – zostaje zbudowany w części klasztornej Nasielska nowy murowany kościół (budowany wspólnie przez opata czerwińskiego Andrzeja i proboszcza nasielskiego Pawła).
1513 r. – papież Leon X dokonuje inkorporacji (włączenia) probostwa nasielskiego do klasztoru w Czerwińsku; od tej chwili do 1819 r. parafia nasielska stała się parafią zakonną.
1532 r. – król Zygmunt I Stary przekazuje Nasielsk Janowi Nosielskiemu, podskarbiemu Ziemi Zakroczymskiej.
1647 – 1795 r. – Nasielsk znajduje się w rękach rodziny Wesselów – pierwszym właścicielem jest Jan Wessel, starosta ostrowski.
1741 r. – ponowna konsekracja nasielskiego kościoła (po remoncie) dokonana przez opata ks. biskupa Marcina Załuskiego, biskupa drezdeńskiego.
1779 r. – król Stanisław August Poniatowski potwierdza na prośbę mieszczan przywileje ustanawiające dni odbywania targów i jarmarków, otrzymane od królów: Zygmunta I, Władysława IV, Jana III Sobieskiego.
1795 r. – nowym właścicielem Nasielska zostaje hrabia Stanisław z Lubrawca Dembski, wojewoda brzesko-kujawski.
1806 r. – pod Nasielskiem dochodzi do bitwy między francuską armią generała Davouta a wojskami rosyjskimi.
1834 r. – Bank Polski wykupuje w banku w Berlinie miasto Nasielsk, zastawione przez hrabiego Stanisława Dembskiego i w 1838 r. sprzedaje Józefowi Koźmińskiemu.
1845 r. – Józef Koźmiński odsprzedaje Nasielsk Aleksandrowi Kurtzowi.
1866 r. – usamodzielnienie miasta – do tego roku Nasielsk pozostaje w rękach prywatnych.
1868, 1891 i 1894 r. – trzy pożary, które niszczą zabudowę centrum i rynku
1877 r. – otwarcie linii kolejowej z Warszawy przez Nasielsk do Gdańska.
1920 r. – pod Nasielskiem toczą się ciężkie boje z bolszewikami w ramach tzw. „bitwy warszawskiej”
1924 r. – oddanie do użytku linii kolejowej Nasielsk-Toruń.
1939 – 1945 r. – miasto i gmina Nasielsk wchodzą w skład tzw. Rejencji Ciechanowskiej (włączone do Rzeszy Niemieckiej).
1155 r. – dokument, spisany w kancelarii Bolesława Kędzierzawego świadczący o istnieniu warowni w Nasielsku – władca nadaje nim część Nasielska (Nową Wieś) klasztorowi w Czerwińsku.
1232 r. – dokument wydany przez papieża Grzegorza IX potwierdza swobody nadane kościołowi w Płocku przez księcia mazowieckiego Konrada.
1257 r. – książę mazowiecki Siemowit I przekazuje 1/3 grodu (tzw. wieś kościelną – wieś Koski graniczącą z polami nasielskiego grodu) na własność klasztorowi w Czerwińsku.
1297 r. – z tego roku pochodzi wiadomość o istnieniu kasztelana nasielskiego, którym był „comes Thomas castellanus de Nosylk”; jest to pierwszy dokument mówiący o istnieniu kasztelanii nasielskiej, czyli przedstawicielstwa władzy monarszej.
11 listopada 1386 r. – książę mazowiecki Janusz I nadaje pozostałą część miasta książęcego Nasielska (2/3 Nasielska) – civitas Nostra Nosielsko, na własność swemu ulubionemu rycerzowi Jakuszowi (Jakubowi) z Radzanowa, zwanemu Białym. Przeniesieniu własności towarzyszy nadanie mu tzw. prawa miejskiego chełmińskiego. W rękach tej rodziny Nasielsk pozostaje do roku 1647.
1440 r. – pożar miasta i drewnianego kościoła.
1445 r. – zostaje zbudowany w części klasztornej Nasielska nowy murowany kościół (budowany wspólnie przez opata czerwińskiego Andrzeja i proboszcza nasielskiego Pawła).
1513 r. – papież Leon X dokonuje inkorporacji (włączenia) probostwa nasielskiego do klasztoru w Czerwińsku; od tej chwili do 1819 r. parafia nasielska stała się parafią zakonną.
1532 r. – król Zygmunt I Stary przekazuje Nasielsk Janowi Nosielskiemu, podskarbiemu Ziemi Zakroczymskiej.
1647 – 1795 r. – Nasielsk znajduje się w rękach rodziny Wesselów – pierwszym właścicielem jest Jan Wessel, starosta ostrowski.
1741 r. – ponowna konsekracja nasielskiego kościoła (po remoncie) dokonana przez opata ks. biskupa Marcina Załuskiego, biskupa drezdeńskiego.
1779 r. – król Stanisław August Poniatowski potwierdza na prośbę mieszczan przywileje ustanawiające dni odbywania targów i jarmarków, otrzymane od królów: Zygmunta I, Władysława IV, Jana III Sobieskiego.
1795 r. – nowym właścicielem Nasielska zostaje hrabia Stanisław z Lubrawca Dembski, wojewoda brzesko-kujawski.
1806 r. – pod Nasielskiem dochodzi do bitwy między francuską armią generała Davouta a wojskami rosyjskimi.
1834 r. – Bank Polski wykupuje w banku w Berlinie miasto Nasielsk, zastawione przez hrabiego Stanisława Dembskiego i w 1838 r. sprzedaje Józefowi Koźmińskiemu.
1845 r. – Józef Koźmiński odsprzedaje Nasielsk Aleksandrowi Kurtzowi.
1866 r. – usamodzielnienie miasta – do tego roku Nasielsk pozostaje w rękach prywatnych.
1868, 1891 i 1894 r. – trzy pożary, które niszczą zabudowę centrum i rynku
1877 r. – otwarcie linii kolejowej z Warszawy przez Nasielsk do Gdańska.
1920 r. – pod Nasielskiem toczą się ciężkie boje z bolszewikami w ramach tzw. „bitwy warszawskiej”
1924 r. – oddanie do użytku linii kolejowej Nasielsk-Toruń.
1939 – 1945 r. – miasto i gmina Nasielsk wchodzą w skład tzw. Rejencji Ciechanowskiej (włączone do Rzeszy Niemieckiej).
Przykładowa liczba ludności miasta Nasielska:
1777 r. – 129 dymów (domostw) i około 774 mieszkańców
1797 r. – 157 dymów (domostw) i około 942 mieszkańców
1808 r. – 2.242 mieszkańców
1810 r. – 2.197 mieszkańców
1827 r. – 3.050 mieszkańców (w tym 2.212 Żydów)
1857 r. – 3.337 mieszkańców
1872 r. – 6.218 mieszkańców
1885 r. – 4.824 mieszkańców (w tym 3.551 Żydów)
1897 r. – 4.693 mieszkańców
1908 r. – 6.353 mieszkańców
1921 r. – 5.030 mieszkańców
1931 r. – ok. 6.000 mieszkańców
1939 r. – ok. 7.000 mieszkańców
luty 1946 r. – 4.028 mieszkańców
1797 r. – 157 dymów (domostw) i około 942 mieszkańców
1808 r. – 2.242 mieszkańców
1810 r. – 2.197 mieszkańców
1827 r. – 3.050 mieszkańców (w tym 2.212 Żydów)
1857 r. – 3.337 mieszkańców
1872 r. – 6.218 mieszkańców
1885 r. – 4.824 mieszkańców (w tym 3.551 Żydów)
1897 r. – 4.693 mieszkańców
1908 r. – 6.353 mieszkańców
1921 r. – 5.030 mieszkańców
1931 r. – ok. 6.000 mieszkańców
1939 r. – ok. 7.000 mieszkańców
luty 1946 r. – 4.028 mieszkańców
Przykładowa liczba ludności gminy Nasielsk:
1931 r. – 10.510 mieszkańców
1939 r. – ok. 12.000 mieszkańców
1946 r. – 9.351 mieszkańców
1939 r. – ok. 12.000 mieszkańców
1946 r. – 9.351 mieszkańców
Archiwalne zdjęcia z Nasielska:
Zdjęcia dostarczyli: Józef Zawadzki, Marek Maluchnik, Łukasz Gburzyński
Nasielska parowozownia
Zdjęcia dostarczył: Marek Fronczak
